In tegenstelling tot wat veel mensen denken, zijn mutaties niet compleet willekeurig! Zoals we al hebben gezien, bestaat de DNA-code uit de basen G, C, A en T. En base G is altijd gekoppeld aan een C en een A aan een T. Verschillende onderzoeken (Alejandro Couce et al., Falk Hildebrand et al.) tonen echter aan dat de mutatie GC naar AT veel vaker optreedt dan andere mutaties. Dit komt ook overeen met wat we op grond van onder andere scheikundige wetten zouden verwachten. Na honderden miljoenen jaren aan evolutie zou je toch verwachten relatief weinig GC in het DNA van allerlei organismen verwachten. Maar dat is niet zo. GC blijkt rijkelijk aanwezig te zijn. Couce en de zijnen nemen aan dat natuurlijke selectie dit effect tegengaat. Ze gaan hierbij echter voorbij aan het feit dat de mutaties meestal zo weinig effect hebben dat natuurlijke selectie hier geen vat op heeft; de kans op overleven en voor nageslacht zorgen wordt er niet groter of kleiner door. Ook het team van Hildebrand gaat uit van "selectie of een andere kracht". Dit staat in een wetenschappelijk blad. Kennelijk is "een andere kracht" een geoorloofde term als het om evolutie gaat. Waarom zeggen ze niet gewoon "we weten het niet" of "hopelijk toont nader onderzoek aan welk mechanisme hiervoor zorgt"? Dat klink een stuk eerlijker en is ook wetenschappelijk houdbaar; we weten nu eenmaal niet alles.
Wetenschappers John Sanford en Robert Carter hebben onderzoek gedaan naar mutaties van het griepvirus H1N1. Ze bekeken het verloop van de mutaties tussen 1918 en 2009. De afname van de hoeveelheid GC bleek precies overeen te komen met wat je op grond van de scheikundige wetten mag verwachten. In al die jaren is dus kennelijk geen mechanisme (natuurlijke selectie of "andere kracht") geweest, die de hoeveelheid GC weer liet toenemen.
Onderzoekers Daniel Melamed, Yuval Noc, Assaf Malik et al. hebben ook een andere vorm van niet-willekeurige mutaties onderzocht. Het betreft hier een mutatie van A naar T in codon GAG die hierdoor dus verandert in GTG. Deze mutatie vindt plaats in codon 6 van het HBB-gen. Dit veroorzaakt sikkelcelanemie bij de kinderen wanneer ze deze mutatie van beide ouders erven. Wordt deze mutatie maar van één van de ouders geërfd, dan blijkt het bescherming te bieden tegen ernstige malaria. De onderzoekers hebben de zaadcellen vergeleken van een aantal gezonde Europeaanse en van een aantal gezonde Afrikaanse mannen. Met "gezond" wordt hier bedoeld dat geen van de mannen de bewuste mutatie in het HBB-gen hebben. Wat blijkt? De mutatie komt in de zaadcellen van de Afrikaanse mannen veel vaker voor dan in de zaadcellen van de Europese mannen. Door alleen naar de zaadcellen en niet naar eventuele kinderen of kleinkinderen te kijken wisten de onderzoekers zeker dat de afwijking alleen door mutaties veroorzaakt kon worden en niet door nutuurlijke selecties of combinatie met de genen van de vrouw. De mutatie komt dus meer voor is regio's waar malaria voorkomt. Hoe komt dat? Door een andere mutatie die al wel van generatie op generatie is doorgegeven? We weten het niet. Maar wel blijkt ook hieruit dat mutaties lang niet zo willekeurig zijn als menigeen denkt.
Maar waarom lezen en horen we eigenlijk alleen maar dat mutaties volledig willekeurig zijn? Vaak zal het zijn omdat het onderwerp "mutatie" slechts oppervlakkig wordt aangestipt. Ook in lesboeken van de middelbare school zal dit niet al te diep behandeld worden. Net zoals de leerlingen met natuurkunde leren dat je reistijd over een bepaald traject kunt berekenen door de lengte van dat traject te delen door de gemiddelde snelheid. Die ga je ook niet vertellen over de correctie die je volgens de relativiteitstheorie van Einstein moet toepassen. Volgens schijver (en evolutionist!) Kevin Kelly zijn er (ook) andere redenen. De eerste die hij noemt is dat 'creationisten dit verkeerd kunnen begrijpen en verdraaien en daarmee onterecht de realiteit en het belang van evolutie door natuurlijke selectie ontkennen'. Hij zegt hiermee dat mensen dus opzettelijk om te tuin worden geleid omtrent een van de belangrijkste mechanismen achter evolutie: mutaties. Door te zeggen dat mutaties compleet willekeurig zijn, geef je mensen het idee dat dit dus voor van alles en nog wat kan zorgen. Met mutaties in een bepaalde richting is dat een stuk minder waarschijnlijk. En dat gaan die vreselijke creationisten natuurlijk rondbazuinen. Maar verdraaien die creationisten daarmee de waarheid of hebben ze het verkeerd begrepen? Het lijkt me eerder dat wetenschappers zelf de boel verdraaien als ze om deze reden zeggen dat mutaties willekeurig zijn. Dat creationisten "de realiteit van evolutie door natuurlijke selectie ontkennen", klopt. Dat hebben we in de vorige paragraaf gezien. Als evolutionist vindt Kelly dat natuurlijk onterecht, maar dat is het niet; ook dat hebben we al gezien. De tweede reden die Kelly noemt is hier nauw aan verwant: als mutaties een bepaald patroon volgen, dan duwen die mutaties evolutie in een bepaalde richting. En dat laat alarmbellen rinkelen. Want waar komt die richting dan vandaan? Dat evolutie een patroon of richting volgt druist zo tegen het huidige dogma van de moderne evolutietheorie in, dat wetenschappers liever gewoon de willekeur blijven veronderstellen. Hier zegt Kelly dus dat ze liever zichzelf (en anderen) voor de gek houden dan dat ze moeten toegeven dat mutaties een bepaald partoon of richting volgen. Want dat past niet bij hun theorie. Wel goed van Kelly dat hij dit, als evolutionist dus, heeft opgeschreven.